Her geçen gün artmakta olan nüfus yoğunluğu sebebiyle günümüz şehirlerinde, yerleşim ihtiyaçlarını karşılamak için tercih edilen dikey mimari hayatımızın gerçeği haline geldi. Bu sebeple kat sayısı arttıkça asansörlere duyulan ihtiyaç da artmakta. Hayatın doğal akışında vazgeçilmez bir ihtiyaç halini alan asansör kullanımı beraberinde bu asansörlerin bakım ve onarım konusunu da gündeme getirmektedir.
Ne yazık ki ülkemizde zaman zaman asansör bakım ve denetiminin düzenli yapılmadığı durumlar ortaya çıkabilmektedir. Asansörlerin kaza yapması veya düşmesi durumunda asansör kazlarından kimler sorumlu olur?
Türk Medeni Kanunu 684. maddesinde açıklandığı üzere asansör, bir binanın bütünleyici parçası olarak sayılmaktadır. Bu sebeple asansörde meydana gelebilecek ölümlü veya yaralamalı kazalarda, bina sahibinin kusursuz sorumluluğu söz konusu olacaktır. Nitekim Türk Borçlar Kanunu 69. maddesinde, bir binanın sahibinin, binanın yapımındaki bozukluklardan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir. Bina sahipleri için öngörülen bu kusursuz sorumluluk hali, ağır ve geniş bir sorumluluk türüdür. Bina sahiplerinin kusursuz sorumluluğuna dayanarak tazminat talebinde bulunabileceği gibi ayrıca cezai yönden de sorumluluğu bulunan bina sahibine karşı ceza davası da açılabilmektedir. Ceza davasının sonucu tazminat davasında bina sahibinin kusurunun belirlenmesi önemli bir etkendir. Bu nedenle hem hukuk davasının hem de ceza davasının özenle takip edilmesi gerekmektedir.
Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği’nin 14. Maddesinde bina sorumlusunun yükümlülükleri açıklanmıştır. Yönetmeliğe göre, bina sorumlusu, asansörün güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere düzenli olarak bakımını ve yılda bir kez periyodik kontrolünü yaptırmaktan, bakım ve periyodik kontrol ücretinin ödenmesinden sorumludur. Bina sorumlusu, asansörle ilgili herhangi bir tehlikeli durumu asansör monte eden firma veya onun yetkili servisine iletmesi ve yetkili servis tarafından müdahale edilene kadar gerekli güvenlik tedbirlerini almakla sorumludur.
Bina sorumlusu, binadaki kat maliklerinin kendi aralarında seçeceği veya dışarıdan yetki vereceği kişi olabileceği gibi bizzat kat maliklerinin kendisi de olabilir. Bu kapsamda, asansörlerin bakım ve onarımından sorumlu olan kişiler, asansörü monte eden veya onun yetkili servisi ile bakım sözleşmesi imzalarlar. Bakım sözleşmesinin birden fazla asansörü kapsaması durumunda, bakım hizmeti sunulacak her bir asansöre ait asansör kimlik numarası ve asansörün açık adresi bu sözleşmede belirtilir.
Bakım sözleşmesi ve yasal yönetmelik gereği, asansörlerin yılda en az 1 kez periyodik kontrolü yapıldıktan sonra güvensiz olarak tanımlanan asansörlere kırmızı renkli etiket A tipi muayene kuruluşu tarafından yapıştırılmaktadır. Kusurlu asansörlere sarı renkli etiket, hafif kusurlu asansörlere mavi renkli etiket, kusuru bulunmayan uygun asansörlere de yeşil renkli etiket A tipi muayene kuruluşu tarafından yapıştırılmaktadır. Bu etiketler asansörün kullanımına uygunluğu hakkında bilgi vermektedir.
Kırmızı renkli bilgi etiketi yapıştırılan ve güvensiz olarak tanımlanan asansörün kullanımına bina sorumlusu tarafından izin verilmemesi gerekmektedir. Bu asansörün güvenli hale getirilmesi bina sorumlusunca sağlanır. A tipi muayene kuruluşu tarafından tekrar takip kontrolü yapılır. Takip kontrolü neticesinde güvenli hale getirilmediği belirlenen asansör, ilgili idare tarafından mühürlenerek hizmetten men edilir. Güvensiz olarak tanımlanan asansörün güvenli hale getirilmeden çalıştırılmasından doğabilecek can ve mal kaybından bina sorumlusu mesuldür.
Meydana gelen asansör kazalarında, periyodik kontrolü yapılmayan asansörlerden bina sorumlusu yüzde yüz sorumludur. Eğer aylık bakım sözleşmesi varsa asansör bakım şirketinin de ihmal ve kusuru varsa, bina sorumlusu ile birlikte asansör bakım şirketi de sorumlu tutulmaktadır. Yani, asansör kazası yüzünden mağdur olan kişiler veya asansör kazası ölümle sonuçlandıysa ölen kişinin yakınları, başta bina sorumlusu olmak üzere ihmal ve kusuru olan asansör bakım şirketinden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilmekte; bu kişiler hakkında ceza davası açabilmektedir.
EMSAL KARAR
YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ
Esas No: 2011 / 6669, Karar No: 2011 / 8407 Karar Tarihi: 14.07.2011
ÖZÜ: SİTE YÖNETİM KURULU KUSURLARI NEDENİYLE YÖNETİM KURULU BAŞKANI E. D. İLE BİRLİKTE SORUMLU TUTULMALARI GEREKİR. DAVALI SİTE YÖNETİM KURULU BAŞKANI E. D.'İN MAHKUM OLMASI DİĞER YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİ SORUMLULUKTAN KURTARMAZ. DAVALI ASANSÖR BAKIM ŞİRKETİ A...- SAN ŞİRKETİNİN ELEMANLARI DA KUSURLU BULUNMUŞ OLUP ÇALIŞANLARININ İHMAL VE KUSURLARINDAN DOLAYI ŞİRKET OLARAK SORUMLU OLMASI GEREKİR.
DAVA : Davacı M. E. ve diğerleri vekili tarafından, davalı C. A. ve diğerleri aleyhine 01/07/2003 gününde verilen dilekçe ile maddi ve manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davalılar E. D., C. A., E. K. ile H. A. hakkındaki davanın kısmen kabulüne, diğer davalılar hakkındaki davanın reddine dair verilen 30/12/2010 günlü kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacılar ile davalı E. D. vasisi taraflarından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü:
KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2- Tarafların diğer temyiz itirazlarına gelince; dava, davacıların desteğinin bindiği asansörün düşmesi sonucunda ölümü nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Yerel mahkemece, ceza davası sonucu kusurları bulunduğu belirlenen G... Sitesi yöneticisi E. D., asansör bakım şirketi müdürü C. A. ve asansör bakım şirketinin site görevlileri E. K. ile H. A. hakkındaki davanın bir bölümünün kabulüne, diğer davalılar hakkındaki davanın reddine karar verilmiştir. Karar davacılar ile davalılardan E. D. tarafından temyiz edilmiştir.
Davacılar davalarını G... Sitesi yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile asansörün bakımını yapan A...- San Asansör Müh. San.Ltd.Şti'ne karşı da yöneltmişlerdir. Ceza Mahkemesi dosyasında tüzel kişilerin sorumluluğu bulunmayacağından gerçek kişiler asansör firması müdürü C. A. ile sitenin yönetim kurulu başkanı E. D. kusurları oranında cezalandırılmışlardır. Ceza Mahkemesinin hükme esas aldığı 15.3.2004 tarihli bilirkişi raporuna göre asansörün işletme ruhsatının olmadığı, yıllık kontrollerinin yaptırılmadığı, yetki belgesi olmayan personele asansörün bakım ve kontrol işlerinin yaptırıldığı ve eksik halat kepçesi ve düzgün çalışmayan paraşüt fren sistemi ile asansörün çalışmasına izin verildiği anlaşılmaktadır. Davalı site yönetim kurulu asansörün bakımı için davalı A...- San Ltd. Şti ile sözleşme yapmıştır. Bilirkişi raporu ile de belirlendiği üzere hem site yönetimi hem de asansör bakım şirketi asansörlerin eski olduğunu, tehlike arz ettiğini, güvenlikli olmadığını bildikleri halde revizyona tabi tutarak yenilememeleri ve aylık bakım kartlarını düzenlememek ve kontrol etmemekle kusurları bulunması nedeniyle desteğin içinde bulunduğu asansörün düşmesine ve sonuçta da desteğin ölümüne neden olmuşlardır.
Site yönetim kurulu kusurları nedeniyle yönetim kurulu başkanı E. D. ile birlikte sorumlu tutulmaları gerekir. Davalı site yönetim kurulu başkanı E. D.'in mahkûm olması diğer yönetim kurulu üyelerini sorumluluktan kurtarmaz. Davalı asansör bakım şirketi A...- San şirketinin elemanları da kusurlu bulunmuş olup çalışanlarının ihmal ve kusurlarından dolayı şirket olarak sorumlu olması gerekir. Yerel mahkemece yönetim kurulu başkanı E. D. yanında yönetim kurulu üyeleri N. E., H. B., C. D. ve O. D.'in ayrıca A...- San asansör müh. San. Ltd. Şti.'nin de diğer sorumlu tutulan davalılar ile birlikte uğranılan zarardan müteselsilen sorumlu tutulmaları gerekirken adı gecen davalılar yönünden davanın reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı bulunduğundan kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda ( 2 ) sayılı bentte gösterilen nedenlerle taraflar yararına bozulmasına, tarafların diğer temyiz itirazlarının ilk bentteki nedenle reddine ve temyiz eden taraflardan peşin alınan harçların istekleri halinde geri verilmesine, 14.07.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.